Građevinski klaster Dunđer je implementirao jednogodišnji projekat IZORETEX - INOVATIVNI EKOLOŠKI IZOLACIONI MATERIJAL OD SPECIFIČNIH VRSTA RECIKLIRANOG TEKSTILNOG OTPADA odobren i sufinansiran od strane Nacionalne agencije za regionalni razvoj.

U poslednjih više od 10 godina, "prljava" tekstilna industrija je prešla iz EU u Srbiju, i to uglavnom u južnu Srbiju. Uprkos poboljšanju stope zaposlenosti i životnog standarda, postoje neke ekološke posledice zbog tekstilnog industrijskog otpada i teškoće sa njegovim tretiranjem.

Ukoliko se ne reciklira, preostaju dva standardna načina njegovog tretiranja: ili odlaganje na deponije ili spaljivanje, međutim, oba su najčešće nepogodna ili čak i zakonom zabranjena. Prvi treba izbeći, zbog proizvodnje otrovnih gasova i emisije CO2, a drugi zbog zagađenja zemljišta i prenosa zagađujućih materija u životnu sredinu, posebno poljoprivredne proizvode, sa mogućnošću da uđe u ljudski lanac ishrane. Četvrta, poslednja i najskuplja solucija je izvoz otpada u drugu zemlju. Kod nas, međutim, još uvek ne postoji rigorozna kontrola rešavanja pitanja opasnog tekstilnog otpada. Samo u jugoistočnoj Srbiji postoje hiljade tona otpada tekstilne industrije, sa, manje ili više, nepoznatom krajnjom destinacijom. Pri tome tekstilni otpad koji je tretiran hlorom ili sličnim opasnim materijama ne sme da se odlaže na deponije.

Izvori tekstilnog otpada su: kućni tekstil od stanovništva i industrijski tekstilni otpad. On prvo ide na razvrstavanje na upotrebljivu finalnu odeću, tipa second hand, i na ostalu od koje se izrađuju finalni prizvodi tipa vreća, strunjača, papuča, jastuka i sličnih proizvoda. Kako ova proizvodnja takođe stvara sekundarni tekstilni otpad, on se dalje koristi kao punilo za jastuke, taburete, vreće za boks i ne ostavlja iza sebe tercijerni tekstilni otpad.

Postoji međutim i automobilski tekstil, tj. tekstilni otpad koji nastaje u automobilskoj industriji, koji iz tih razloga mora posedovati neka svojstva koja ga razlikuju od običnog tekstilnog otpada, a to je rezistentnost na vatru. Zašto je ovaj materijal interesantan građevinskoj industriji?

Novi standardi u gradnji koji se bave efektima klimatskih promena i smanjenjem toplotne energije i energije hlađenja su dva osnovna pitanja na nivou EU. 10% svetske energije koja se koristi samo za grejanje objekata, predstavlja brigu za građane Evrope i novo zakonodavstvo EU. Nove stroge Direktive EU, zajedno sa ekonomskom krizom u građevinskom sektoru su postavili izuzetno visoke izazove već oslabljenim preduzećima u građevinskom sektoru, posebno malim i srednjim preduzećima. Potrebe tržišta i nova prilika za opstanak MSP u građevinskom sektoru je istraživanje konkurentskih rešenja za toplotnu i zvučnu izolaciju lakih građevinskih konstrukcija, kroz traženje izolacionih materijala koji bi bili ekološki prihvatljivi, jeftini i napravljeni od recikliranih materijala.

Predloženi projekat ima za cilj da donese na tržište novi proizvod građevinski izolacioni materijal, napravljen od recikliranog tekstilnog industrijski otpada. To je IZORETEX - nova jeftina termički poboljšana i "spremna za upotrebu" kompozitna izolacija, koja kombinuje u jednom proizvodu 3 glavne osobine: toplotnu izolacionu sposobnost i izvanrednu vazdušnu kontrolu zvuka, kao i otpornost na vibracije. Raznovrsnost koncepta će ovaj materijal učiniti prilagodljivim za potrebe grejanja i hlađenja, omogućavajući ovom proizvodu da se dobro ponaša u različitim klimatskim obrascima i na različitim geografskim tržištima samo prilagođavanjem svog sastava, dimenzije, gustine i debljine.

Iskustva u reciklaži otpada tekstilne industrije, u zemljama u okruženju, dovela su do industrijske proizvodnje sličnog visokokvalitetnog izolacionog materijala. Ova zaokružena tehnologija za zaštitu životne sredine i ekonomski tretman tekstilnog otpada, uz neke modifikacije može da se prenese na naše prostore, odnosno Jugoistočnu Srbiju. U tom smislu Građevinski klaster "Dunđer", sa nekoliko svojih članica a naročito među njima "Vagres Inženjering" i "PINTER-ODPLAST", iz Niša, koje su izrazile spremnost da ulože u ovaj poduhvat, ima potencijal da u ovom delu Srbije počne sa reciklažom tekstilnog otpada u svrhe proizvodnje novog ekološkog izolacionog materijala visokih performansi.

IZORETEX - granulat je izolacioni materijal u obliku pahuljica od tekstilnih ostataka koje preostaju od krojenja automobilskih pokrivača nakon rezanja oblika za sedista i naslone za glavu. U ovaj tekstil se dodaju aditivi, inhibitori plamena, koji ce osigurati bolju trajnost proizvoda i povećati izdržljivost i zaštitu od insekata i parazita. IZORETEX - granulati, izolacija tekstilnih vlakana se aplikuju injektiranjem u otvore zidova. 

IZORETEX - zrnasta izolacija u obliku pahuljica namenjen je otvorima u međuprostorima zidova, što je rezultiralo izolacijom u jednom komadu, bez dodira, toplote i zvučnih mostova, dakle, kao izolacioni sloj može ravnomerno da prekriva cevi i ostatak instalacija.

Važna osobina IZORETEX granulata, osim, naravno, najvažnije, kao što su toplotna i zvučna nepropustljivost, ovaj materijal je neosetljiv na vodenu paru ili vlagu kao primarni materijal visokog kvaliteta poliester i poliuretan, od kojeg su napravljene sedišta i nasloni za glavu za automobile.

Ovi materijali su pravljeni po vrlo visokim evropskim i američkim automobilskim standardima, koji je u ovoj grani vrlo rigorozan i stopu spaljivanja ili test gorivosti... (cigareta pušača, vatra u automobilu). Štaviše, otpornost tekstila u skladu s vremenskim uslovima: vlaga, temperatura, gotovo je neograničena.

Elastičnost je drugo vrlo važno svojstvo IZORETEX granulata. Budući da se punjenje šupljina odvija uz blagi pritisak, volumen materijala (slično djelovanju opruge) ostaje stisnut. 

Ekološki aspekt

Očekivani rezultati od reciklaže industrijskog tekstilnog otpada su pre svega značajni za celu lokalnu zajednicu u smislu rasterećivanja komunalnih preduzeća ovom vrstom otpada, pa samim tim i smanjivanjem pritiska na deponije, a sa druge strane otvarnjem mogućnosti za LOM poslove kompanijama koje imaju veliki otpad, kao i rasterećivanje punktova Crvenog krsta viškovima garderobe.

Ekološki aspekt se takođe ogleda i u tome što će se smanjiti zagađivači okoline, kao što je nedavno bio incident sa bacanjem velikih količina tekstila u Kragujevcu.

5) DETALjAN OPIS  AKTIVNOSTI NA PROJEKTU

*Na najviše dve A4 strane, font veličine 11, „Verdana“, navedite naziv i detalјan opis svake aktivnosti koja će se preduzeti da bi se postigli rezultati, obrazlažući izbor aktivnosti i precizirajući, gde je moguće, ulogu svakog od partnera (ili saradnika ili podugovarača) u realizaciji aktivnosti. Ovaj detalјan opis aktivnosti ne treba mešati sa operativnim planom projekta. Takođe, navedite indikatore za praćenje realizacije projekta

Principi sortiranja i recikliranja specifičnog industrijskog tekstilnog otpada u cilju pravljenja novog izolacionog materijala

1.  Mapiranje i analiza najvećih proizvođača neopasnog tekstilnog industrijskog otpada i problemi sa njihovim čuvanjem i odlaganjem

2.  Vrste neopasnog tekstilnog industrijskog otpada, tehnike čuvanja i skladištenja, pravila upravljanja ovim otpadom, spaljivanje, izvoz otpada, obavezni propisi (ISO 14001)

3.  Razvrstavanje i tipologizacija tekstilnog industrijskog otpada na otpad sa mogućnošću recikliranja u građevinski izolacioni materijal bez dodatne produkcije sekundarnog otpada i na ostali tekstilni otpad

4.  Definisanje izbora najboljeg načina obrade tekstilnog otpada autoindustrije od proizvodnje presvlaka i uzglavlja u automobilima (kidanje, seckanje ili mlevenje) u zavisnosti od tražene finoće, gustine, debljine i teksture izolacionog materijala

5.  Definisanje tipova izolacionog materijala u zavisnosti od izbora lepkova i mase za ispunu pre presovanja: tehnologija proizvodnje, sirovine, dizajn i svojstva proizvoda

6.  Presovanje bazične mase izolacionog materijala na različite ciljne gustine i dimenzije

7.  Probna proizvodnja pilot količine izolacionog materijala različitih karakteristika

8.  Plan za korišćenje i širenje znanja, kroz radionicu i demonstracione  aktivnosti za predstavljanje izolacionog materijala od tekstilnog industrijskog otpada

9.  Promocija eksploatacije, analiza potencijalnih konkurenata iz zemalja iz okruženja

10.     Ispitivanje karakteristika kao što su otpornost na vlagu, vazduh i paropropusnost i mehanička otpornost proizvoda koja mora biti prihvatljiva i za druge geografske destinacije

Preliminarna laboratorijska testiranja toplotne, zvučne i vibro izolacije, kao i vatrootpornosti i otpornosti na vlagu

 1.  Numeričko modeliranje termičkih karakteristika izolacionog materijala

2.  Izrada softwera za podršku termičkog modela

3.  Laboratorijsko testiranje termičkih karakteristika materijala

4.  Numeričko modeliranje akustičnih karakteristika izolacionog materijala

5.  Izrada softwera za podršku akustičnih modela

6.  Laboratorijsko testiranje akustičnih karakteristika materijala

7.  Numeričko modeliranje vibracionih karakteristika izolacionog materijala

8.  Izrada softwera za podršku vibracionih modela

9.  Laboratorijsko testiranje vibracionih karakteristika materijala

10.     Numeričko modeliranje vatrootpornih karakteristika izolacionog materijala

11.     Izrada softwera za podršku vatrootpornih modela

12.     Laboratorijsko testiranje vatrootpornih karakteristika materijala